Aydınlanmacılar

Sosyo-politik bir eğilim olarak Aydınlanma'nın temsilcileri, o zamanki toplumun kusurlarını düzeltmeye; iyilik, adalet ve bilimsel bilgi anlayışını yayarak toplumun ahlakını, politikasını ve yaşam biçimlerini değiştirmeye çalışmışlardır. Önderleri olarak sayabileceğimiz Desnitski, Goethe, Lessing, Montesquieu, Rousseau, Schiller, Voltaire ve daha birçok ismi sayabilece-ğimiz diğerlerinin düşüncesine göre Aydınlanma'nın özündeki düşünce bilginin toplumun gelişmesinde kesin belirleyici olduğu, toplumlarda bilgisizliğin hâkim olması durumunda anlama yetenekleri olmadığı için oluşan sosyal olumsuzlukların kaynağı olarak görmeleridir ki, bu oldukça kopuk ve idealist yorumlama biçimidir. Sosyo-ekonomik formasyonların belirleyici niteliğini anlayamadıkları için sosyolojik yasaları saptayamayan, saptayamadıkları için de anlayamayan ve bu yüzden de söylemlerinde hiçbir sınıf ve katman ayrımı yapmaksızın ama öncelikli olarak hâkim sınıflara seslenmeyi bir yöntem olarak benimsemişlerdi. Her ne kadar sosyo-politik ve felsefi anlamda bu "yiğitleri öldürsek" de haklarını teslim etmemiz gerekir ki, klerikal ve feodal ideolojinin etkilerinin büyük ölçüde kırılmasını da sağlamışlardı. Her ne kadar kiliseye karşı olmasalar da dinsel dogmatizme ve skolastik düşünce metoduna karşı da kararlı bir biçimde savaşan Aydınlanmacılar 18 yy'ın sosyolojik düşüncelerinin oluşmasında ve gelişmesinde etkili olmuşlardır.